Voor de een voelt vakantie als een vervelende onderbreking van het dagelijkse ritme, voor de ander als een welkome pauze. Toch is er weinig discussie over het belang ervan: af en toe afstand nemen van werk of studie is cruciaal voor je gezondheid, welzijn en zelfs je carrière.
Volgens Beatrice van der Heijden, hoogleraar Strategisch Human Resource Management aan de Radboud Universiteit, is vakantie meer dan even niets doen. Het is een moment om stil te staan bij je loopbaan en na te denken over de toekomst.
Van der Heijden stelt dat vakantie vooral waardevol is voor je vermogen om te anticiperen en te optimaliseren. “Het geeft je de kans om te reflecteren op wat je wilt en kunt ontwikkelen, en wat je nodig hebt om inzetbaar te blijven,” zegt ze.
Belangrijk is dat je zelf bepaalt hoe je vakantie eruitziet. Of je nu twee weken wilt luieren of juist actief bezig wilt zijn, het draait om bewuste keuzes. “Het allerbelangrijkste van vakantie is dat je niet geprogrammeerd bent,” aldus Van der Heijden.
Esther Kluwer, hoogleraar duurzame relaties en welzijn, wijst erop dat vakanties een bewezen positief effect hebben op ons welzijn. “Het stressniveau daalt, je komt tot rust en dat werkt goed door in je relaties,” legt ze uit. Vooral samen nieuwe dingen ondernemen versterkt de band met je vriend of vriendin.
Kluwer benadrukt wel dat de kwaliteit van de vakantie belangrijk is: pas als je echt tot rust komt in een prettige omgeving, heeft het effect. Dat kan betekenen dat je ieder jaar naar dezelfde plek gaat voor de rust, of juist dat je een avontuurlijke reis plant, zolang het maar bij jou past. Haar advies: “Schakel op tijd terug. Prop de laatste week niet vol en vertrek niet meteen na je laatste werk-/studiedag. Zo geef je jezelf de kans om ontspannen op reis te gaan.”
Daarnaast is de vakantie een goede periode om dingen te doen waar je normaal niet aan toekomt, zoals een nieuwe hobby oppakken. “Zolang je het uit intrinsieke motivatie doet, kan ook dat bijdragen aan herstel,” aldus Geurts. Ze raadt studenten wel aan om zich aan het einde van de vakantie alvast licht voor te bereiden op het nieuwe studiejaar. Dat zorgt voor een soepele overgang en helpt het ontspannen gevoel langer vast te houden.
Niet alleen mentaal, maar ook fysiek heeft vakantie een meetbaar positief effect. Waar in Japan het fenomeen karoshi, ‘dood door overwerk’, laat zien hoe schadelijk te veel werken kan zijn, blijkt uit een Finse studie van de European Society of Cardiology juist dat regelmatig vakantie nemen je levensduur kan verlengen. Rust nemen is dus letterlijk van levensbelang.
Ook een korte break kan al veel doen: onderzoekers van de University of California, San Francisco en Harvard ontdekten dat een vakantie van slechts zes dagen het immuunsysteem versterkt en stress vermindert.
Kortom, vakantie is geen luxe, maar een noodzaak. Het helpt je lichaam en geest herstellen, versterkt je relaties, vergroot je inzetbaarheid en verlengt zelfs je leven. Of je nu kiest voor luieren aan het strand, wandelen in de bergen of een weekje thuis in de tuin, het belangrijkste is dat je iets doet waar jíj energie van krijgt. Zoals de onderzoekers het samenvatten: vakantie is pas echt waardevol als je bewust kiest voor wat jou gelukkig maakt.