Een humaan einde volgens Coöperatie Laatste Wil

Denk jij aan zelfdoding? Je bent niet alleen. Praten over zelfdoding kan bij de landelijke hulplijn 113 Zelfmoordpreventie. Telefoon 0800-0113 (gratis) of www.113.nl.

Afgelopen weken zijn er weer twee leden van Coöperatie Laatste Wil (CLW) opgepakt, omdat zij verdacht worden van het verlenen van hulp bij zelfdoding en het verstrekken van verboden middelen. In april werd de CLW-voorzitter Jos van Wijk al opgepakt op verdenking van deelname aan een criminele organisatie. Wat doet deze organisatie nu precies?

Het recht op zelfbeschikking

De CLW is een in 2013 opgerichte Nederlandse coöperatie die als doelstelling heeft binnen de wettelijke kaders een middel te (laten) verstrekken aan haar leden waarmee zij hun leven kunnen beëindigen op een door hen gekozen moment, zonder tussenkomst van anderen.

Momenteel kan dit niet in Nederland. Euthanasie is in beginsel strafbaar, tenzij de uitvoerende arts zich kan beroepen op de euthanasiewet. Er gelden strenge voorwaarden en de CLW ziet dit als een verregaande inperking van het zelfbeschikkingsrecht. De CLW heeft dan ook een proces tegen de Staat gestart, waarin geoordeeld zal worden of de Staat onrechtmatig handelt door burgers een menselijk levenseinde in eigen regie te onthouden. Die uitspraak laat nog even op zich wachten, maar het is wel al duidelijk dat er nog veel te verbeteren valt aan het euthanasieproces. Zo is de gemiddelde wachttijd voordat een psychiater van het expertisecentrum een euthanasieverzoek in behandeling kan nemen opgelopen tot twee jaar.

Inkoop middelen

Maar hoe wil de CLW haar doelstelling bereiken? In 2017 hadden ruim 1100 leden zich aangemeld voor een bijeenkomst van de CLW waar ze gezamenlijk een zelfmoordmiddel zouden gaan kopen. De CLW besloot echter de inkoop te staken, omdat het OM een strafrechtelijk onderzoek was begonnen. Het inkopen en verstrekken van het zelfdodingsmiddel wordt aangemerkt als “hulp bij zelfdoding” en is dus strafbaar op grond van artikel 294  lid 2 Sr. De CLW werd uiteindelijk niet vervolgd, omdat het zelfdodingsmiddel nog niet was ingekocht.

Wat echter wel nog gebeurde was dat de CLW huiskamergesprekken organiseerde, waar leden in een “veilige” omgeving konden praten over het einde van het leven en hoe ze daar zelf de regie over konden houden. Deze huiskamergesprekken worden echter ook niet meer georganiseerd, nadat er signalen van illegale handel in zelfdodingspoeder waren binnengekomen. “Tijdens die gesprekken hoorden we dat er in de huiskamers zelf geen verstrekkingen plaatsvonden, maar wel dat het weleens voorkwam dat deelnemers voor een ander bestelden. Dat is een strafbaar feit", aldus de woordvoerder van de CLW. Als alternatief is er nu een online forum, waarop berichten over het inkopen van de middelen worden verwijderd.

Wat doen ze dan wel?

Wel informeert de CLW haar leden over laatstewilmiddelen. Alleen het geven van voorlichting is niet strafbaar, aldus hoogleraar recht en gezondheidszorg Martin Buijsen. De CLW deelt alleen informatie over middelen die humaan zijn, legaal kunnen worden aangeschaft en waarbij de verkrijgbaarheid voldoende rekening houdt met de veiligheid van derden en de maatschappij.

Het is echter de vraag hoe zij nu controleren welke middelen er aan deze voorwaarden voldoen. Zo blijkt uit ervaringen van nabestaanden en uit onderzoek van het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) dat het overlijden met middel X, wat het CLW aanraadde, niet altijd snel en vredig verloopt. Sommige personen overleden pas 2 dagen na inname. Is dit nu die waardige manier van sterven waar het CLW het over heeft? CLW erkent zelf dat doodgaan met middel X “geen pretje is”. “Doodgaan is niet romantisch” zegt de voorzitter van de CLW Van Wijk. Zwijgen is goud zullen we maar zeggen. 

Ieder zijn recht, maar exclusief voor leden

Hoe dan ook, het ziet ernaar uit dat de CLW zal blijven strijden voor de vrijheid om het sterven volledig in eigen hand te houden. Opvallend is wel dat de CLW de informatie over zelfdodingsmiddelen alleen aan haar leden verschaft. Dat schuurt een beetje aan het doel dat iederéén waardig zou moeten kunnen sterven. Als de meerderheid van de Nederlandse bevolking vindt dat de wet- en regelgeving aangepast moet worden (wat de CLW beweert op haar website), dan zou de CLW ook op een andere manier aan haar inkomsten moeten kunnen komen.

Bronnen

• Bos, K. (2021, 1 november). Levenseinde met middel X verloopt lang niet altijd snel of vredig. NRC. Geraadpleegd op 6 november 2021, van https://www.nrc.nl/nieuws/2021/11/01/wanhoop-en-paniek-bij-middel-x-a4063850

• NOS. (2018, 22 maart). Coöperatie Laatste Wil stopt met aangekondigde verstrekking dodelijk poeder. Geraadpleegd op 6 november 2021, van https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2223909-cooperatie-laatste-wil-stopt-met-aangekondigde-verstrekking-dodelijk-poeder

• NU.nl. (2021, 19 augustus). Laatste Wil stopt bijeenkomsten na signalen illegale handel zelfdodingspoeder. NU - Het laatste nieuws het eerst op NU.nl. Geraadpleegd op 6 november 2021, van https://www.nu.nl/binnenland/6152164/laatste-wil-stopt-bijeenkomsten-na-signalen-illegale-handel-zelfdodingspoeder.html

• Wat doen we wel of niet? (2021, 7 april). Coöperatie Laatste wil. Geraadpleegd op 6 november 2021, van https://laatstewil.nu/menselijk-levenseinde/wat-doen-we-wel-en-wat-niet/

• Zelfdodingen en onnodig lijden door lange wachtlijsten euthanasie. (2021, 28 oktober). RTL Nieuws. Geraadpleegd op 6 november 2021, van https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/politiek/artikel/5263110/extra-geld-om-lange-wachtlijsten-euthanasieverzoeken-aan-te-pakken