Identiteitsverklaringen zijn zó niet 2020
Er gebeurde iets vreemds afgelopen week. Arie Slob was trending op twitter. Dit kwam omdat de minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs de controversiële identiteitsverklaringen niet afkeurt. Deze verklaring moet bijvoorbeeld op de reformatorische school Van Lodenstein worden ondertekend door ouders wanneer ze hun kind naar deze school willen laten gaan. Hierin staat onder meer hoe vaak de kinderen naar de kerk dienen te gaan, maar ook dat een homoseksuele levenswijze wordt afgewezen, omdat het volgens hen in strijd is met Gods Woord.
Deze reformatorische school maakt met deze identiteitsverklaring dus een selectie. Als je het als ouder niet eens bent met deze normen en waarden, kan je kind alleen naar deze school als je afstand doet van je eigen visie. Dit is vreemd. In het dorp waar ikzelf ben opgegroeid is er ook een basisschool die eiste dat de ouders hun huwelijksakte lieten zien om binnen te mogen komen. Ook erg vreemd. Dergelijke voorwaardes die gesteld worden aan een bepaalde levenswijze of status van de ouders van toekomstige leerlingen komen niet enkel voor bij reformatorische scholen. Er zijn ook andere bijzondere scholen die bepaalde regels stellen bij de toelating. Dit in tegenstelling tot openbare scholen, die iedereen moeten toelaten. Deze dualiteit is naar mijn mening totaal niet passend in het huidige Nederland waarin de vrijheid een groot goed is.
Hoe is deze dualiteit ontstaan? Hetgeen dat ervoor gezorgd heeft dat voorwaarden zoals identiteitsverklaringen legaal zijn, is het omstreden grondwetartikel 23. Hierin staat dat bijzondere scholen zogenoemde onderwijsvrijheid hebben. De overheid heeft enkel toezicht op de kwaliteit van het onderwijs, maar niet op de verdere invulling. Het is bij de interpretatie van dit artikel belangrijk om de context van het ontstaan in acht te nemen. Het artikel stamt uit 1917 en is bovendien het eindpunt van de schoolstrijd. In ruil voor het algemene kiesrecht voor mannen boven de 23, kregen de christelijke scholen grondwettelijk financiering van de overheid. Uiteraard is dit compromis honderd jaar geleden dan wel van cruciaal belang geweest, maar we zitten nu in 2020. Dit artikel is in een ontzuilde maatschappij waarin het individu voorop staat wat mij betreft erg achterhaald.
De gedwongen ‘voorselectie’ van leerlingen zorgen er naar mijn mening voor dat de scheiding tussen verschillende bevolkingsgroepen verbreed. Ouders met een bepaalde visie die hun kinderen vervolgens naar een leeromgeving sturen met precies dezelfde visie, is uiteraard fijn en vertrouwd. Maar, het zorgt er niet voor dat een kind op school wordt blootgesteld aan andere invloeden en ideeën, wat er vervolgens kan leiden tot het leven in een bubbel. Dit botst met de huidige multiculturele samenleving. Het zorgt als het ware voor verzuiling, vooral als die voorselectie op meerdere criteria of op grotere schaal wordt toegepast. Natuurlijk zou het afschaffen van de identiteitsverklaring er niet voor zorgen dat er opeens atheïsten of ‘mohammeds’ naar een zwaar gereformeerde school zullen komen, maar de drempel naar een openere visie is tenminste verlaagd.
Als laatste ben ik van mening dat een klaslokaal een belangrijke plek is waarin kinderen zichzelf op een veilige manier zouden moeten kunnen ontwikkelen en uiten. Hierbij passen restricties op een bepaalde levensovertuiging niet. De overheid heeft een grondwettelijke verantwoordelijkheid om de vrijheid en veiligheid van een leerling te waarborgen. Ook een kind dat worstelt met zijn of haar seksuele geaardheid heeft recht op een omgeving waarin alles bespreekbaar is.
Concluderend, vind ik het toelaten van leerlingen op basis van levensovertuigingen in het bijzondere onderwijs niet meer van deze tijd. Artikel 23 is gedateerd en zou moeten worden gewijzigd, zodanig dat de overheid meer verantwoordelijkheid voelt om in te grijpen wanneer er sprake is van inbreuk op veiligheid en vrijheid van een leerling.
Bronnen
Didactief (2020). Een korte geschiedenis van Artikel 23. Geraadpleegd via: https://didactiefonline.nl/blog/jacques-dane/een-korte-geschiedenis-van-artikel-23
NOS. (2019). Zijn christelijke en islamitische scholen nog van deze tijd? Geraadpleegd via: https://nos.nl/op3/artikel/2303677-zijn-christelijke-en-islamitische-scholen-nog-van-deze-tijd.html
NRC. (2020). Homo-uitspraken ontploffen in het gezicht van minister Slob. Geraadpleegd via: https://www.nrc.nl/nieuws/2020/11/10/ophef-over-artikel-23-ontploft-in-het-gezicht-van-arie-slob-a4019488
NRC. (2020). Onderwijshistoricus Pieter Slaman: ‘Artikel 23 is vaag en tegenstrijdig’. Geraadpleegd via: https://www.nrc.nl/nieuws/2020/11/13/onderwijshistoricus-pieter-slaman-artikel-23-is-vaag-en-tegenstrijdig-a4020017
NRC. (2020). Slob ontketent nieuwe schoolstrijd met uitspraak over homoseksualiteit. Geraadpleegd via: https://www.nrc.nl/nieuws/2020/11/11/slob-ontketent-nieuwe-schoolstrijd-met-uitspraak-over-homoseksualiteit-a4019625
Trouw. (2020). Als het aan Asscher ligt, gaat dat ‘heilige artikel 23’ op de schop: ‘Homoseksualiteit afwijzen is niet meer van deze tijd’. Geraadpleegd via:
Trouw. (2020). Mogen reformatorische scholen eisen dat ouders homoseksualiteit afwijzen? ‘Verbieden zet alleen maar kwaad bloed’ Geraadpleegd via: https://www.trouw.nl/religie-filosofie/mogen-reformatorische-scholen-eisen-dat-ouders-homoseksualiteit-afwijzen-verbieden-zet-alleen-maar-kwaad-bloed~be296ea6/
Zembla. (2020). Mag een bijzondere school juridisch gezien anti-homoverklaringen laten ondertekenen? Geraadpleegd via: https://www.bnnvara.nl/zembla/artikelen/mag-een-bijzondere-school-juridisch-gezien-anti-homoverklaringen-laten-ondertekenen