Een naderende recessie! Wat nu?
De meesten kunnen zich de economische crisis van 2007-2014 waarschijnlijk nog wel herinneren. Gelukkig voor onze laatste generatie In Duplo’ers hebben zij dit waarschijnlijk niet geheel bewust meegemaakt. Dit was een grote wereldwijde crisis die de verschillende markten binnen de economie grondig heeft aangetast. Het begon allemaal in de zomer van 2007 met een kredietcrisis, die duurde tot 2011. Hierna volgde de eurocrisis die duurde tot medio 2014. Gelukkig bevindt de economie zich de laatste jaren in beter weer. Ook in Nederland gaat het erg goed, er zijn eigenlijk vrijwel alleen goede berichten te horen. De economie groeit en in 2017 wordt zelfs de grootste groei in 10 jaar tijd behaald. Bovendien zijn de aandelenkoersen hoger dan ooit. De AEX sloot onlangs voor het eerst in de geschiedenis van de index boven de 600 punten. Er lijkt geen vuiltje aan de lucht, maar niets is minder waar. Economen voorspellen namelijk een nieuwe recessie. Wanneer gaat deze nieuwe crisis beginnen en waarom is dit de voorspelling? Wat kan er gedaan worden om een crisis te voorkomen?
Economen zien verschillende signalen die erop wijzen dat een nieuwe recessie sneller komt dan de meeste mensen denken. Allereerst laat data van het CBS zien dat de afgelopen maand de indicatoren minder goed presteren dan de maand ervoor. De meeste indicatoren presteren nog wel beter dan hun langjarige trend, maar er is wel een daling gezien ten opzichte van voorgaande maanden. Dit zou dus betekenen dat de economie voorbij die top van de hoogconjunctuur is. Dit is te zien in onderstaande conjunctuurklok. De indicatoren bevinden zich linksboven, wat betekent dat de economie net voorbij de hoogconjunctuur is
Bovendien wijst de rentestructuur op een naderende recessie. Normaal gesproken is de rente op langlopende schulden hoger dan de rente op kortlopende schulden. In de Verenigde Staten is echter te zien dat dit sinds afgelopen voorjaar niet meer geldt. Uit het verleden blijkt dat zo’n omgekeerde rentestructuur leidt tot een recessie. Dit is dus een zeer verontrustend signaal. Het Financieel Dagblad publiceerde op 27 maart 2019 al een artikel met de titel ‘Nog 402 dagen tot de volgende recessie*’. Rond het Eurovisiesongfestival in Rotterdam moet de hand helaas alweer op de knip.
Econoom Edin Mujagić is een Nederlands econoom, publicist en spreker. Hij heeft monetaire economie gestudeerd en houdt zich vooral bezig met het volgen van de rentepolitiek van de ECB. Hij stelt dat er een recessie zou kunnen komen door de dreigende handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China. Deze handelsoorlog is echter heel onvoorspelbaar waardoor niet te zeggen is of dit daadwerkelijk een recessie zal veroorzaken. Wat wel opvalt is dat de markten zeer heftig reageren op tweets over dit onderwerp van de Amerikaanse president Donald Trump. Een andere factor die volgens Mujagić een recessie zou kunnen veroorzaken, is het beleid van de ECB. De ECB blijft namelijk maar maatregelen nemen om een nieuwe crisis te voorkomen. Er wordt een laag rentebeleid gevoerd en de rente voor banken om te lenen is op het moment zelfs negatief. Dit geeft een verkeerd signaal aan de consument waardoor het consumentenvertrouwen daalt. Een lager consumentenvertrouwen kan zorgen voor een recessie. Op deze manier zou de ECB dus juist zelf een recessie uitlokken met haar goedbedoelde maatregelen.
Het is duidelijk dat overheden en banken er alles aan willen doen om een recessie te voorkomen. Dit is natuurlijk logisch, want de afgelopen recessie heeft enorm veel impact gehad op de economie. Zo halveerde de AEX in een jaar tijd. Ze moeten echter wel oppassen dat ze niet te ver doorslaan hierin. Roelof Salomons, professor aan de Rijksuniversiteit Groningen en recentelijk vertrokken bij Van Lanschot Kempen, waarschuwt hier ook voor. Hij constateert dat bedrijven investeringen aan het uitstellen zijn en dat de banengroei afvlakt. De oorzaak hiervan is de angst voor slechte economische tijden, maar de economie wordt er juist alleen slechter van door dit soort keuzes te maken. Ook kiezen overheden voor een ruimer beleid, wat niet goed is voor de economische groei. Natuurlijk is bezorgdheid goed, maar we moeten niet gaan handelen alsof er morgen een grote crisis losbarst.
Er zijn dus meerdere signalen voor een komende recessie en de kans is groot dat er een recessie gaat komen. Het is echter wel van belang dat overheden, banken en bedrijven niet te bezorgd worden. Een te grote bezorgdheid maakt de kans op een grote recessie namelijk alleen maar groter. Consumenten moeten ook zeker niet doodsbang worden, maar gewoon lekker door blijven gaan met geld uitgeven. Dit is namelijk alleen maar goed voor de economie ;).
Komende tijd verschijnen op de Duplomaat verschillende artikelen waarin zal worden ingezoomd op verschillende aspecten van een recessie.
Volgende week: Deel 1 - Minsky en zijn postume grote gelijk.