Het toppunt van de consumptiemaatschappij

Het staat symbool voor de Verenigde Staten en haar enorme kapitalistische consumptiemaatschappij: Black Friday. De vrijdag na Thanksgiving zijn de meeste mensen in de States vrij, terwijl het gros van de winkels zich klaarmaakt voor de drukste en meest chaotische dag van het jaar. Op Black Friday hebben veel winkels namelijk spectaculaire aanbiedingen en dat trekt hele legers van koopjesjagers aan. Op Black Friday is Amerika in staat van oorlog, maar deze strijd wordt niet in het Midden-Oosten gevoerd. Nee, Murica, zoals de VS soms gekscherend genoemd worden, verkeert dan in een burgeroorlog en de Walmart vormt het slagveld, winkelwagentjes dienen als tanks, alles wat los en vast zit functioneert als wapen en er heerst totale anarchie. Klik hier voor een sfeerimpressie. Wat we de laatste jaren zien, is dat ook in ons land steeds meer winkelketens zich aan Black Friday-aanbiedingen wagen. Voor ons als arme studenten is korting natuurlijk altijd gewenst, maar wanneer de totale Amerikaanse madnessook in Nederland zijn intrede maakt, houd ik het voor gezien.

Thanksgiving wordt al sinds 1789, na een proclamatie van George Washington, gevierd. Sinds 1863 is het echter een federale feestdag. President Abraham Lincoln kondigde gedurende de Amerikaanse Burgeroorlog aan dat de derde donderdag van november voortaan ‘a national day of Thanksgiving and Praise to our beneficent Father who dwelleth in the Heavens’ zou zijn. Thanksgiving dient tegenwoordig vooral als een vervroegd kerstfeest: men komt met de familie bij elkaar een vreet zich vol. Vervolgens gaat men in een slaapzak voor de winkels liggen, wachtend op het moment dat de luiken opengaan en het lichaam vol kalkoen naar binnen gewurmd kan worden om de beste koopjes in te slaan. Toch ironisch dat hedendaags gedurende Black Friday de Amerikaanse Burgeroorlog weer herleeft in de Amerikaanse warenhuizen.

De eerste Black Friday stamt uit 1952 en dient sindsdien als opening van het Christmas shopping season. Om mevrouw Simons gerust te stellen, de term Black verwijst niet naar de Afro-Amerikaanse samenleving, maar wordt van oudsher gebruikt om de verkeersdrukte aan te duiden. Op de vrijdag na Thanksgiving trokken veel mensen eropuit om inkopen te doen, wat tot een enorme verkeersdrukte leidde. Het is dus het Amerikaans equivalent van de Nederlandse ‘zwarte zaterdag’ in de zomervakantie. Daarnaast bestaat sinds 1981 een andere theorie: op Black Friday komen de winkeliers voor het eerst ‘in het zwart te staan’. Amerikanen noteren verliezen met een rode pen en winsten met een zwarte pen. Hoewel de meeste ketens de rest van het jaar hopelijk ook al winst maken, toont dit wel aan hoe belangrijk Christmas shopping season is.

Om een beter beeld te schetsen zal ik de chaos in cijfers uitdrukken. Dit jaar deden in het weekend na Thanksgiving 154 miljoen consumenten hun inkopen voor gemiddeld $289 per persoon. Het aantal consumenten is toegenomen met 3 miljoen, terwijl er gemiddeld $10 minder uit werd gegeven. Opvallend is dat het aantal aankopen in winkels is afgenomen, terwijl de online aankopen zijn toegenomen. Dit jaar is zelfs een recordaantal aan online verkopen gedaan: $3.34 miljard op Black Friday zelf. De kortingen duren namelijk meestal het hele weekend. Ook de maandag hierna, beter bekend als Cyber Monday, staat bekend om de aanbiedingen. Sinds 2005 wordt op Cyber Monday het online shoppen gestimuleerd. De online verkopen op Cyber Monday zijn altijd aanzienlijk hoger geweest dan op Black Friday, maar laatstgenoemde is bezig met een inhaalslag. Dit jaar werd op Cyber Monday $3.39 miljard omgezet, waardoor de verwachting is dat deze dag volgend jaar door Black Friday van de troon wordt gestoten als belangrijkste online shopdag. Om beide dagen in perspectief te plaatsen: waar Black Friday zich meer richt op grote goederen zoals electronica, maar bijvoorbeeld ook wapens, focust Cyber Monday zich vooral op schoenen en kledij.

Zoals al eerder genoemd, verspreidt de koopgekte zich over de rest van de wereld. Waar van oorsprong alleen de Amerikaanse en Canadese koopjesjager het walhalla van aanbiedingen mochten betreden, zijn zij nu lang niet meer de enige op de wereld met dit voorrecht. In 2014 waren Mediamarkt en BCC de enige twee ketens die in Nederland Black Friday-acties aanboden. Vorig jaar werd hun voorbeeld opgevolgd door twintig andere winkels. Dit jaar ging dit aantal al richting de honderd. Mijn mailbox werd dan ook door menig winkel gespamd met al hun aanbiedingen en ik kon het niet laten om Battlefield 1 (eindelijk) voor €35,- op de kop te tikken. Daarnaast is Black Friday in Nederland extra aantrekkelijk vanwege het Sinterklaasfeest op 5 december. Al die cadeautjes zijn toch leuker om te geven met kortingen tot 70%. De Duitse webshopgigant Zalando dacht leuk in te kunnen spelen op de ontwikkelingen en toverde de Nederlandse Black Friday om tot Black Pete Friday. Deze naam zorgde echter voor een hoop commotie en werd zelfs offline gehaald. Desalniettemin wordt verwacht dat relatief meer mensen Sinterklaascadeautjes zullen kopen en volgens Detailhandel Nederland zullen de opbrengsten 2% hoger uitvallen dan vorig jaar. Naast de aantrekkende conjunctuur, lijkt het mij niet meer dan logisch dat Black Friday daar ook invloed op heeft gehad.

Er zijn echter ook personen die denken dat Black Friday geen succes kan worden in Nederland, aangezien wij al lage prijzen en goede aanbiedingen gewend zijn. Dus dat betekent dat de winkels met zeer scherpe prijzen moeten komen om de koopjesdag ook in Nederland een succes te maken. Dat is achteraf wel het geval gebleken: veel kwaliteitsproducten hebben een fikse korting gekregen en de Playstation 4’s, Samsung Galaxy’s en plasmatv’s vlogen over de toonbank. Er valt dus te stellen dat na Halloween, de killer clowns en de mannequin challenge een nieuwe Amerikaanse rage is overgewaaid en mijn verwachting is dat deze rage komende jaren alleen maar groter zal worden.

Mocht je dit jaar Black Friday gemist hebben, houd volgend jaar dan de laatste vrijdag van november (24 november, zet het in je agenda!) in de gaten en koop je Sinterklaas- en Kerstcadeautjes met een leuke korting. Mocht je nu geen slaaf van de consumptiemaatschappij willen worden of heb je een hekel aan drukte, ga dan vooral niet gedurende het Black Friday-weekend de stad in. Want hoewel de Nederlanders aanzienlijk nuchterder zijn dan de Amerikanen, zijn we wel dol op koopjes. Anders kan je lekker thuis achter je laptop de beste deals kopen, alleen daar heb je ook de pech dat je in de wachtrij komt te staan, net als bij de Kruidvat. Wat een ellende eigenlijk allemaal. Korting is fijn, maar er ligt natuurlijk een grens. Wanneer ik op de website http://blackfridaydeathcount.com/ kijk, vind ik dat die grens her en der grof wordt overschreden.