Zie je Bassie gaan, dan komt de politie erachteraan!

Afgelopen week stuitte ik tijdens mijn dagelijkse bezoekje aan mijn favoriete website Dumpert op een filmpje uit Pennsylvania, Verenigde Staten, waar een heuse volksverhuizing aan de gang was. Zoals het topreaguursel bij dit bericht al suggereert, zou je denken dat er op z’n minst een zeldzame Charizard of Blastoise in de buurt zou moeten zijn. Dit is echter niet het geval, daar de Pokémon Go-hype al ruimschoots over zijn hoogtepunt heen is. Nee, deze bewegende mensenmassa bestaat uit ‘Fuck those clowns’-scanderende studenten, die met deze leus hun onvrede over de aanwezigheid van deze doorgaans jolige hansworst willen uiten. Hiermee duiden zij niet op een bepaalde presidentskandidaat, maar op ‘echte’ clowns, compleet met een in witte schmink gehuld gelaat, felgekleurde, krullende pruik en gekleed in de welbekende lolbroek en grapjas. Na wekenlang geterroriseerd te zijn door zogenoemde killer clowns, is Batman nog steeds niet op komen dagen om deze Jokers uit te schakelen en derhalve hebben de studenten van de Pennsylvania State University zelf het heft in handen genomen en zijn met een groot aantal, naar verluidt enkele honderden, studenten de straat opgegaan. Deze clown riot, zoals de betogers hun klopjacht genoemd hebben, draagt één duidelijke boodschap over aan de griezelige grapjurken: wij kunnen er niet om lachen.

Pipo de Clown en Bassie, wie is er niet mee opgegroeid? De clown is van oudsher een figuur die je laat lachen. Eeuwen geleden gebeurde dit al in de Romeinse theaters, waarna in de middeleeuwen de hofnar en nog wat later, met de Commedia dell’arte, de harlekijn hun intrede maakten. Als ik denk aan Pipo en Bassie denk ik aan een grappig en klunzig persoon, gekenmerkt door het geschminkte gezicht, de vrolijke kledij, de schoenen die ook als kano hadden kunnen fungeren en natuurlijk de rode neus. Als kleuter was Bassie voor mij, net als voor vele andere kinderen, een grote held. Het is dan ook niet zo gek dat in ziekenhuizen Cliniclowns rondlopen om de zieke patiëntjes een leuke dag te bezorgen. Toch kan ik me het verhaal herinneren dat ik als kleine dreumes op vakantie in huilen ben uitgebarsten, omdat een ogenschijnlijk vriendelijke clown mij aan het lachen wilde maken. Vanwaar die angst voor clowns? Uit een studie is gebleken dat veel mensen clowns eng vinden, omdat ze geen gezichtsuitdrukkingen kennen. Vaak is er of een grote glimlach op hun gelaat geschminkt of dragen de clowns een masker. Hierdoor is het ingewikkeld om uit te vinden welke emoties een clown kent of wat hij van plan is te doen. Daarnaast wordt de clown al vaker aan misdaden of zelfs horror gelinkt. Neem John Wayne Gacy, een man uit Chicago die verkleed als Pogo de Clown het ene na het andere kinderfeestje langsging. In de jaren 70 heeft hij 33 jongens, allen tussen de 14 en 21 jaar oud, verkracht en vermoord, de gruweldaad die hem, naast de doodstraf, als eerste persoon de bijnaam Killer Clown opleverde. Zijn beroemdste, maar lugubere uitspraak luidt: 

You know a clown can get away with murder.”

In 1990 kwam de miniserie ‘It’, de verfilming van de gelijknamige roman van Stephen King, uit. In dit verhaal wordt een dorpje geteisterd door een kindermoordenaar in de gedaante van Pennywise the Dancing Clown. Misschien wel heel toevallig komt volgend jaar een remake van de horrorfilm uit. Ook de eerder genoemde Joker uit de Batman-reeks is een angstaanjagend clownsfiguur. Je hoeft je dus niet te schamen als je met knikkende knieën de McDonald’s binnenstapt, bevreesd om die akelige clown Ronald tegen het lijf te lopen, want angst voor clowns is een officiële vrees: coulrofobie.

Het gebeurt vaker dat mensen zich verkleden als clowns met kwade bedoelingen: in een doorsnee film over een bankoverval is een clownsmasker niet ondervertegenwoordigd en ook in de videogame Grand Theft Auto is een dergelijke metamorfose de way to go. Het feit dat de man onder het masker onherkenbaar is in zo’n kostuum is een onmisbare troef. In de jaren 80 was er al een golf van terreurclowns in de Verenigde Staten. Destijds beweerden kinderen dat clowns hen met snoep in een busje probeerden te lokken. Deze obscure ‘kindervrienden’ zijn echter nooit door een volwassene waargenomen, hetgeen de clowns de bijnaam phantom clowns opleverde. Tegenwoordig wordt men de stuipen op het lijf gejaagd door de zogenoemde stalker clowns, dit zijn clowns die zomaar ergens opduiken of achter mensen aanlopen om hen angst in te boezemen. Een van de eerste stalker clowns is de Northampton Clown, die in 2013 met enige regelmaat in het Engelse stadje opdook. Hij deed dit, naar eigen zeggen, om mensen te amuseren: 

“Most people enjoy being a bit freaked out and then they can laugh about it afterwards. It’s like watching a horror movie. When people get scared, they usually start laughing.”

Maar de echte grote aanstichter van dit enge probleem zijn de pranks. Ik heb sowieso een niet al te hoge pet op van pranks en zeker niet van morbide grappen als deze. Wat we zien gebeuren is grotendeels te verklaren als copycatting, het nadoen van bestaande filmpjes, puur voor de views en het aantal likes. YouTube en sociale media spelen hier dan ook een belangrijke rol bij. Een melding dat er een clown gesignaleerd is gaat al gauw viraal, zeker als er beeldmateriaal bijgevoegd wordt. Vaak wordt daarbij gebruik gemaakt van photoshop, hetgeen het probleem een grote hoax maakt. Ook hebben sommigen al opgebiecht dat ze een filmpje in scène hebben gezet. Toch zijn er momenteel zo veel meldingen dat de terreurclowns niet simpelweg als een hoax kunnen worden afgedaan. In een aanzienlijk deel van de Amerikaanse staten zijn al meldingen binnengekomen, vorige week alleen al reikte het aantal tot in de honderden. Vaak doen de geschminkte engerds niet veel anders dan mensen bang maken, al worden de clowns af en toe gelinkt aan illegale delicten. In Frankrijk was in oktober 2014 sprake van een heuse geweldsgolf gepleegd door clowns: mishandelingen, overvallen, bedreigingen, alles wat God verboden heeft. In de Verenigde Staten zijn de clowns tegenwoordig ook bewapend, van machetes tot honkbalknuppels, van keukenmessen tot kettingzagen. In Cincinnati vond een vermeende aanval op een vrouw plaats en na een bedreiging aan het adres van een school, werd deze tijdelijk gesloten. Daarnaast komen er uit South Carolina berichten van clowns die kinderen met geld het bos in willen lokken. Allememachies! Ook hier is het nog onduidelijk of dit echt gebeurd is of dat de kinderen dit, om Bassie nogmaals te citeren, aan de binnenkant van hun ogen hebben gezien.  

Ben je nu eigenlijk strafbaar als killer clown? In Nederland geldt geen verbod op gelaatsbedekkende kleding. Het desbetreffende wetsvoorstel voor een gedeeltelijk verbod, tevens bekend als het ‘boerkaverbod’, is nog niet officieel aangenomen en daarnaast zou dit enkel gelden in het openbaar vervoer en in zorg-, onderwijs-, en overheidsinstellingen. Ook in de VS is het niet strafbaar om een masker op te zetten. Het Rolla Police Department uit de staat Missouri heeft naar aanleiding van de killer clowns een artikel op Facebook gepubliceerd, waarin het volgende citaat naar voren komt:

”If you think it’s a good idea to put on a clown mask there is nothing illegal about that. Keep in mind that scared people do crazy things sometimes and there the chance you may find yourself in a precarious situation.”

Ook het Orem Police Department (OPD), Utah, kampt met meldingen over deze morbide figuren, maar kan maar weinig doen tegen het angst aanjagen: 

We understand that clowns to some people are already “creepy” and some people have a phobia of them, we see that. However, if someone is standing on the sidewalk, dressed like a clown and they don’t have any weapons and they are just standing there not chasing anyone around and you call us, when we respond and that person decides to look at us and walk the other way without saying a word, we can’t do anything.”

Angst zaaien is namelijk niet strafbaar: er moet eerst een misdaad worden gepleegd voordat de politie wat kan betekenen. Wanneer de clown, al waaiende met een machete in zijn hand, op je afstormt, is hij dan strafbaar? Hopelijk heeft dit figuur niet de bedoeling om je echt iets aan te doen. Is deze actie dan alsnog strafbaar als ‘poging tot’ het plegen van een strafbaar feit? En is zelfverdediging in de geest van noodweer toegestaan? Deze vragen worden ook aan de OPD gesteld, die op hun beurt antwoorden dat je niet zomaar een clown neer kan schieten en verwijzen daarbij naar Utah’s law on force against another personHet recht op zelfverdediging en het handelen uit noodweer is aan veel variabele eisen onderworpen. Het is nog niet voorgekomen dat een Amerikaan het tweede amendement van de Amerikaanse Grondwet, waarin het recht op wapenbezit beschreven staat, tegen de sinistere engnekken heeft gebruikt. Toch duiken er soms wel filmpjes als deze op, maar het waarheidsgehalte van een dergelijk filmpje blijft lastig te peilen. 

De clowns winnen terrein: ze hebben de oversteek naar Australië en Nieuw-Zeeland al gemaakt. Ook dichter bij huis komen angstaanjagende clowns steeds vaker voor. In Groot-Brittannië worden scholen bedreigd en heuse knokploegen opgerichtThe Purge kan beginnen. Frankrijk wordt, zoals eerder vermeld, al langer gekweld door de ‘crimiclowns’, maar nu zijn ook in ons land de eerste duistere circusartiesten al gesignaleerd. Of het nou een hoax, een uit de hand gelopen grap, een promotiestunt of een serieus probleem betreft, de overlast dreigt de komende tijd alleen maar erger te worden. De killer clowns gaan viraal en zullen naar mijn verwachting steeds vaker opduiken. Het feit dat aan het eind van de maand Halloween wordt gevierd, zal het duivelse leger der clowns alleen maar vergroten. Desalniettemin raden de autoriteiten aan om vooral niet als clown verkleed te gaan. Ja, vertel dat maar aan Eddie de Clown in dat ene pretpark, waar mensen zich voor hun lol zeven kleuren stront laten schijten, om maar even in ordinair Rotterdams te zeggen. Het is te hopen dat er geen doden of gewonden vallen en dat na Halloween overal de rust weer terug kan keren en clowns weer kinderen kunnen laten lachen. De échte, normale clowns zijn namelijk allesbehalve blij met de ontwikkelingen. Zij claimen dat zij nu in een kwaad daglicht worden gezet, de angst voor clowns wordt vergroot en vrezen op hun beurt dat zij als gevolg hun baan kwijt zullen raken. Daarnaast lopen zij het risico zelf aangevallen te worden. Om die reden is #clownlivesmatter, met een knipoog naar een andere beweging in de VS, trending op Twitter. Tot de tijd dat de storm van killer clowns is gaan liggen, hoeven we ook niet bang te zijn, want gelukkig is er aan de andere kant van de oceaan een ware Jeanne D’Arc opgestaan die de opstand tegen de clowns zal leiden. Dames en heren, zoals mijn grote held altijd zei: wat er ook gebeurt, altijd blijven lachen!

Sluiten